Vexwarinên herî zererdar ên cîhanê exleb ew in ên ji ber şekirê zêde, şêrînahîyên çêkirî, maddeyên lêzêdekirî û kalorîyên zêde, dikarin zirereka cidî bidin tenduristîya laşî. Jîyana modern, nemaze çanda vexwarina bilez, bûye sedem ku ev vexwarin berbelav bibin. Li vê derê çend ji van vexwarinan û zirerên wan hene.
1. Vexwarinên Gazdar (Kola, Soda û hwd.)
Vexwarinên gazdar li cîhanê yek ji vexwarinên herî zêde tê vexwarin û zirardar e. Ew ji ber zêdebûna şekir, asîda fosforîk, şirînkerên çêkirî û lêzêdekirinan di nav wan de dibin sedema gelek pirsgirêkên tenduristîyê. Bi taybetî sodayên şekir dikare bibe sedema pirsgirêkên wekî qelew bûn, şekirê tîp 2, rizîbûna diran û sendroma metabolîk. Di sodayên tenekeyan de bi qasî 10 kevçîyên çayê şekir heye, ku dibe sedem ku şekirê xwînê bilez zêde bibe. Wekî din, naveroka wê ya asîda fosforîk dikare bibe sedema osteoporozê.
2. Vexwarinên Enerjîyê
Vexwarinên enerjîyê rêjeyên zêde yên kafeînê, şekir û hin hişyarkeran hene. Her çend ew ji bo demekê kurt astên enerjîyê zêde dike jî di demek dirêj de dibe sedema pirsgirêkên tenduristîyê yên cidî. Ew dikare bibe sedema astengîyên rîtma dilî, tansîyona bilind, pirsgirêkên xewê û bandorên nerênî li ser pergala hêrsê. Vexwarina zêde ya vexwarinên enerjîyê dikare xetereya krîza dilî zêde bike û bibe sedema tiryakîyeka cidî. Rêjeya şekira tê de jî dibe sedema zêdebûna kîloyan.
3. Ava Mêweyan ya Destkirî
Dibe ku ava meyweyan saxlem xuya bikin, lê ava meyweyan ji ber zêdebûna şekirê dikare zirarê bibîne. Li şûna ava sirûştî, gelek ava meyweyan ya lêzêdekirî, şirînkerên çêkirî û parastinan dihewîne. Wekî din, lîfên xwezayî yên meyweyan bi gelemperî têne rakirin, ev dibe sedem ku laş zûtir şekira meyweyan bikişîne. Vexwarina birêkûpêk a ava meyweyan a hilberî dikare bibe sedema pirsgirêkên wekî zêdebûna giranîyê, berxwedana însulînê û rûngirtina kezebê.
4. Çayên Sar ên Şirînkirî
Gelek çayên sar ên şirînkirî yên li sûkê têne, mîqdarên zêde şekir û şirîn hene. Van vexwarinan, tewra versîyên kêmşekir an parêzî jî ji tenduristîya we re zirardar in. Vexwarina zêde ya çayên sar dibe ku xetera qelewbûn, şekir û nexweşîyên metabolê zêde bike. Wekî din, strukturên asîdî yên di van vexwarinan de dikare zirarê bide emala diranan û bibe sedema rizîbûnê.
5. Milkshake
Milkshak, vexwarinên şirîn in ku bi gelemperî bi şîr, berfê û şerbetên şekirê têne çêkirin. Milkshak, li xwaringeh û qehwexaneyan têne pêşkêşkirin bi taybetî şekir û rûn in. Ev dikare bibe sedema girtina zêde ya kalorîyê, zêdebûna giranîyê, zêdebûna bilez a şekira xwînê û xetera dirêj a şekir û nexweşîya dilî. Wekî din, şîrmijkên hazir gelek maddeyên lêzêdekirî û parastinê hene.
6. Vexwarinên Alkolîk (Bi taybetî Kokteylên Şirîn)
Ji bilî ku alkol madeyek e ku rasterast dikare zirarê bide laşî, nemaze kokteyl û lîkorên bişekir kalorî û şekir hene. Kokteyl bi ava meyweyan, şerbet û şirînkerên zêde, dibin bombeyên kalorîyê. Vexwarina zêde ya alkolê dibe sedema zirara kezebê, zêdebûna kîloyan, kezeba qelew, tansîyona bilind û cureyên kanserê. Wekî din, alkol bandorek nerênî li ser şîyanên derûnî û laşî dike û pergala hêrsa navendî ditepisîne.
7. Vexwarinên Werzîşê yên Şirînkirî
Di vexwarinên werzîşê de elektrolît û şekir hene ku ji bo zêdekirina performansa werzîşvan têne hilberandin. Lêbelê, ev vexwarin dikarin ji bo kesên ku bi rêkûpêk werzîşê nakin bibin sedema girtina kalorî û şekirê. Ji bo kesên ku werzîşê nakin, vexwarina zêde ya vexwarinên werzîşê dikare bibe sedema pirsgirêkên wekî zêdebûna kîloyan, berxwedana însulînê û rizîbûna diranan. Wekî din, gelek vexwarinên werzîşê şirînker û rengdêrên sûnî hene, ku dikarin encamên tenduristîyê yên nerênî hebin.
8. Vexwarinên Qehweyê yên Amade
Vexwarinên qehweya amade, nemaze versîyonên bişekir û krem dikarin di kalorîyê de pir zêde bin. Vexwarinên qehwe, nemaze yên ku bişerbet, krem û şirînkeran têne amadekirin, dema ku bi rêkûpêk têne vexwarin dikarin bibin sedema zêdebûna kîloyan û nexweşîyên metabolê. Her çend qehwe kêrhatî be jî, şekir û krema lêzêdekirî dikare van feydeyan berevajî bike.
9. Çîkolataya Germ
Çîkolataya germ di mehên zivistanê de vexwarineka pir populer e, lê guhertoyên amade bi rêjeyên zêdeşekir, rûn û madeyên lêzêdekirî hene. Şekira tê de, dibe sedema zêdebûna kîloyan û guheztina şekirê xwînê. Wekî din, rûnên têrbûyî dikarin bandoreka nerênî li tenduristîya dilî bikin. Çikolata germ a ku li malê tê çêkirin dibe ku baştir be, lê divê baldar mirov be li ser malzemeyên ku têne bikaranîn.
10. Smoothi’yên Meyweyan (yên amade)
Her çend smoothi’yên meyweyan saxlem xuya bikin jî, guhertoyên amadekirî bi gelemperî mîqdarên mezin şekir, şerbet û madeyen lêzêdekirî hene. Ev nirxa xwarinê ya vexwarinê kêm dike û dibe sedema kalorîyên zêde. Wekî din, ava meyweyan a bêlîf û şirînkerên zexm dikarin bibin sedem ku şekira xwînê bilez zêde bibe.
Di encamê de, vexwarina van vexwarinan dibe ku di demekê kurt de xweş be, lê di demekê dirêj de dibe sedema pirsgirêkên tenduristîyê yên cidî. Vexwarin, bi taybetî yên ku şekir û maddeyên lêzêdekirî hene, ji zêdebûna kîloyan bigire heta şekirê, ji nexweşîyên dilî bigire heta pirsgirêkên metabolê gelek xetereyên tenduristîyê bi xwe re tîne. Lêgerîna alternatîfên tendurist û sînordarkirina vexwarina van vexwarinan ji bo domandina tenduristîya giştî giring e. Vebijarkên xwezayî û tenduristtir ên wekî av, çayên gîyayên neşêrîn û ava fêkîyên teze divê werin tercîhkirin.