Venezûela û Guyanayê ji bo herêma Esequiboyê ku tije petrol e li hev kirin ku “hêzê bi kar neyinin” ji bo çareserkirina rageşîya li herêma nakokbar.
Serokdewletê Venezûelayê Nicolas Maduro û Serokkomarê Guyanayê Îrfaan Alî hatin cem hev li giravên Saint Vincent û Grenadînan ku li Karayîpan e.
Aliyan li hev kirin ku “dê di bin tu şert û mercan de, rasterast an nerasterast gefan li hev nekin an hêzê bi kar neyînin, tevî mijarên ku ji nakokiyên heyî yên di navbera her du dewletan de derdikevin.”
Serokên her du dewletan li hev kirin ku “di navbera her du dewletan de her nakokîyek li gor hiqûqa navneteweyî dê were çareserkirin.”
Maduro di 12ê Berfanbarê de ragihandibû ku ew dixwazin rageşîya li herêma nakokbar Esequiboyê bi rêya diyalogê çareser bikin.
Nîqaşa Esequiboyê Çi bû?
Nakokîya herêma Esequiboyê ya di navbera Venezuela û Guyana de vedigere serdema berîya serxwebûna Guyanayê.
Di serdema ku Guyana kolonîyeke Brîtanyayê bû, li gorî biryara hakemê ya sînor a 1899an, çemê Esequibo wekî sînorê rojavayê Guyanayê hatibû destnîşankirin. Lê belê Guyana ku di sala 1966an de serxwebûna xwe bi dest xistibû û di sala 1970’yî de tevlî Yekîtiya Gelên Îngîlîz bûbû, ev sînor nas nekir û Esequibo weke ya xwe îlan kir.
Guyana, ku xwedan hin ji mezintirîn rezervên neftê yên serê her kesî li cîhanê ye, dibêje ku sînor vedigere serdema kolonyalîzma Brîtanî û di sala 1899 de ji hêla Dadgeha Hakemê ve hate pejirandin. Welat ji bo erêkirina vî sînorî serî li Dadgeha Edaletê ya Navneteweyî, saziya herî bilind a dadweriyê ya Neteweyên Yekbûyî da.
Esequibo Dikeve Ku Dera Guyanayê?
Venezuela bi dehsalan îdîa kir ku 160,000 km2 herêma Essequibo, ku 125 hezar kes lê dijîn, yek ji pêncan a nifûsa Guyanayê ye.
Niha wekî herêma Esequibo an jî wek Guyana Esequiba tê zanîn, herêm li rojavayê çemê Esequibo li navenda Guyana û li bakurê welêt e. Tê diyarkirin ku herêm ji aliyê çavkaniyên xwezayî ve gelekî dewlemend e.