Falafel yek ji xwarinên herî naskirî û hezkirî yê pêjgeha Rojhilata Navîn e. Ev kifte bi gelemperî bi nokên sorkirî an jî ji danokên gîyayî (baqil) tê çêkirin, bi esl û tama xwe di nav gelek çandan de xwedî cihekê giring e. Lê falafel ji xwarinekê wêdetir, îkoneka çandî ye û li welatên cihê bi awayekê cuda tê amadekirin. Di vê nivîsê de, hûn ê her tiştî kifş bikin, ji eslê falafelê bigire heta şêweyên çêkirinê, ji awayê amadekirina wê bigire heta têkilîyên wê yên çandî.
Falafel Çi ye?
Falafel cureyekê sorkirî ye ku bi nokan an jî hin caran bi cureyên danokên gîyayî , bi biharat gilover an jî wekî kifteyan tê çêkirin tê çêkirin. Bi kurtî, falafel çavkaniyeka dewlemend a proteînên nebatî ye û ji bo kesên vegan an jî vejetaryen vebijarkeka hêja ye. Bi biharatên curbicur tê çêjkirin û bi gelemperî di nanê pîdeyî de, bi sosên mast, sebze û marolê tê pêşkêşkirin.
Binekok û Dîrok
Her çend der barê koka falafelê de agahîyeka zelal nebe jî, tê texmînkirin ku ew ji Rojhilata Navîn û bi taybetî ji Misrê hatîye. Tê gotin ku Misriyan di Remezanê de li şûna goşt falafel tercîh kirine û ev yek bi demê re li welatên din ên Rojhilata Navîn belav bûye. Hin tez jî hene ku eslê falafelê digihêje Misira berîya zayînê. Bi demê re, ev kevneşopî li welatên din ên Rojhilata Navîn, nemaze Lubnan, Îsraîl, Urdun û Filistînê belav bûye.
Falafel di Pêjgeha Kurdî de
Pêjgeha kurdî bi xwarinên xwe yên zengîn û cihêreng tê naskirin Her çend li her deverê di nav kurdan de falafel neyê tercîhkirin jî, bi taybetî li herêmên Başur û Rojava xwarineka hevpar e. Danûstandinên çandî yên bi erebên Sûrî û Êraqî re, çêkirina falafelê di pêjgeha kurdî de û her weha gelek xwarinên din de zêdetir dike. Kurd dikarin vê xwarina kevneşopî bi çêkirina falafelê bi biharat û malzemeyên xwe yên herêmî bikin xwarineka taybet.
Cûreyên Falafelê li Welatên Cuda yên Cîhanê
Misir: Li Misrê, falafel bi gelemperî bi tehîn û mastî re û li kêlekê bi sebzeyên cihêreng tê pêşkêşkirin.
Lubnan: Li Lubnanê, falafel gelek caran bi tabûle, hummus û sosa tehînê tê pêşkêşkirin. Bi taybetî bi şerbeta hinarê tê şîrînkirin.
Îsraîl: Li Îsraêl, falafel bi gelemperî di nanê pîdeyê de bi zeleteyê, tirşî û sosa tehînê tê pêşkêşkirin. Falafel di pêjgeha Îsraîlî de pir popûler e û pir caran wekî xwarineka kuçeyan tê vexwarin.
Filistîn: Li Filistînê falafel bi rûnê zeytûnê tê pijandin û wekî kevneşopî bi sebzeyên curbicur re tê pêşkêşkirin. Falafel li hin herêman bi mastî an jî bi sosa mastî jî tê pêşkêşkirin.
Di encamê de, falafel ne bi tenê xwarinek e, di heman demê de pirek çandî ye, navgîneka parvekirinê ye û xwarineka hêja ye. Ev xwarina xweş a ku ji Rojhilata Navîn dest pê kirî di nav gelek pêjgehan de cih girtiye û her kesê li gorî tama xwe guncav kiriye, bi sedsalan e ku sifreyan dixemilîne. Hûn dikarin bi ceribandina pênaseya xwe ya falafelê beşdarî vê rêwîtîya tama bêhempa bibin.