Ji vexwarinê wêdetir, qehwe dîyardeya adetên çandî, awayên civakîbûnê û heta rîtûelên rojane yên mirovên li çaralîyê cîhanê çêdike. Roja Cîhanî ya Qehweyê, ku her sal di 1ê Cotmehê de tê pîrozkirin, wekî rojeka taybet tê organîzekirin ku ji bo pîrozkirina bangewazîya gerdûnî û mîrateya dewlemend a qehweyê. Ev roja taybetî rêwîtîya qehweyê ji hilberîner heta xerîdar pîroz dike û ji qehwehezan re fersendê dide ku bi vê vexwarinê kêfê bikin.
Armanca Pîrozkirina Roja Cîhanî ya Qehweyê
Armanca Roja Cîhanî ya Qehweyê ew e ku balê bikşîne ser hilberîner û cotkarên pîşesaziya qehweyê û hişyarkirina kiryarên bazirganiya wekhev. Ev pîrozbahî ji hêla Rêxistina Qehweya Navneteweyî (ICO) ve li pêşangeha Expo ya li Milano’yê di sala 2015an de hate destpêkirin û ji hingê ve ji hêla evîndarên qehweyê ve li çaralîyê cîhanê hate pejirandin û pîrozkirin. Yek ji armancên herî giring ên rojê ev e ku keda li pişt pêvajoya hilberîna qehweyê xwuya bike û piştgirîyê bide hilberînerên qehweyê da ku qezenceka domdar bi dest bixin.
Vexwarina Qehweyê li Cîhanê
Qehwe piştî avê wekî vexwarina herî zêde ya cîhanê tê zanîn û li seranserê cîhanê her roj bi qasî 2 mîlyar fincanan qehwe tê vexwarin. Vexwarina qehweyê bi taybetî li welatên Ewropa, Amerîkaya Bakur û Asyayê zêde ye. Li gorî daneyên sala 2023an, Fînlandîya bi vexwarina qehweya salane sere şexsî nêzîkî 12 kîloyan pêşengê cîhanê ye. Li pey wê welatên wek Norwêc, Îzlanda, Danîmarka û Hollanda tê. Li nav kurdan popûlerbûna qehweyê heye.
Çanda qehweyê li her welatekê bi awayên cuda hatiye şirovekirin û van cudahîyên çandî bandorê li awayên vexwarina qehweyê jî kiriye. Mînak, espresso li Îtalytalyayê serkeş e, qehweyên mezin li Amerîka populertir in. Li Japonyayê vexwarina qehweya sar pir berbelav e.
Qehwehezîya Kurdan
Ji bo kurdan qehwe ne bi tenê vexwarinek e, di heman demê de beşek giring a jiyana civakî ye. Di çanda kurdan de qehwe hêmaneke bingehîn a mêvanperwerî, hevalînî û sohbetê ye. Rêûresmên vexwarina qehweyê, bi taybetî di nav kevneşopiyên kûr ên herêmê de, xwedî cihekî giring in. Kurd dema mazûvaniya mêvanên xwe dikin qehweyê wek vexwarina “bixêrhatiniyê” pêşkêş dikin û pêşkêşkirina qehweyê jî wek nîşana mêvanperweriyê tê dîtin. Qehweya kevneşopî ya kurdî têra xwe tarî û bihêz tê amadekirin, fincanên qehweyan piçûk in û hêdî hêdî têne vexwarin. Ev rêûresm teşwîq dike ku sohbetan dirêjtir bên domandin û qehwe taca van sohbetan e.
Di amadekirina qehweya kurdî de qehweya hûrkirî tê bikaranîn û qehwe di cezweyeka kelandî de tê pêşkêşkirin. Şekir pir hindik an jî qet nayê bikaranîn, ev jî tama xwezayî ya qehweyê diyartir dike. Qehweya kevneşopî ya kurdî bi rengê xwe yê tarî, bêhneka xurt û vexwarina xwe ya bihêz tê naskirin û gelek caran bi avê re tê arastekirin. Her weha di nav kurdan de vexwarina qehweyê wek parvekirineka civakî tê dîtin û di civînên ku tê de biryarên giring tên dayin an jî bûyerên giring tên nîqaşkirin beşeka giring e.
Mîrateya Çandî ya Qehweyê
Kawa li çaraliyê cîhanê bûye vexwarinek ku hem adetên vexwarinê hem jî têkiliyên civakî çêdike. Digel ku Roja Cîhanî ya Qehweyê, 1ê Cotmehê, mîrateya dewlemend a çandî ya qehweyê pîroz dike, ew di heman demê de firsendek giring peyda dike ku di pêvajoya hilberîna qehweyê de balê bikişîne ser pirsgirêkên domdariyê. Mîna li hemû cîhanê, qehwe jî di çanda kurdî de jî weke rêûresmeka xwedî wateyeka kûr beşeka giring a jiyanê ye. Em îro ne bi tenê ji bo tama qehweyê, di heman demê de ji bo rêzgirtina ked û dewlemendiya çandî ya li pişt wê jî qedehên xwe bilind dikin.
Di encamê de, çîrokeka qehweyê pir mezin e ku meriv bikeve kasê. Qehwe vexwarinek domdar e di cîhana îroyîn de, hem bi rêwîtiya xwe ya dirêj ji hilberîner heta xerîdar û hem jî bi aliyên xwe yên ku jiyana civakên cihêreng ên li çaraliyê cîhanê vedihewîne. Digel ku Roja Cîhanî ya Qehweyê, 1ê Cotmehê, dihêle me dike beşek ji vê çîrokê, di heman demê de firsendeka mezin pêşkêş dike ku em ji nêz ve li cihê qehweyê di çandên cîhanî û herêmî de bigerin.